Orpheus in de dessa

Inhoud

Willem Bake is een jonge ingenieur bij een suikerfabriek op Java. Hij is druk bezig zich voor te bereiden op de komst van een nieuwe machine, die moet zorgen dat zijn bedrijf nog beter zal gaan draaien. Op een avond hoort hij de klare, heldere en hoge tonen van een inlandse fluit (soelingan), die jonge mannen bespelen om hun geliefden naar buiten te lokken. Hij vindt het zo ontroerend dat hij op zoek naar de fluiter gaat. Hij vindt hem echter niet. De heldere deuntjes hebben bij Bake veel herinneringen opgeroepen. Als hij de volgende avond een wandeling maakt hoort Bake de fluitspeler weer. Hij hoort ook zijn naam sissend roepen. Als hij zich omdraait ziet hij de Indo - een kleurling en de boekhouder van de fabriek - in de bosjes liggen. De Indo gebaart dat Bake naast hem moet komen liggen, om vooral de rust niet te verstoren. Si-Bangkok, zoals de fluitspeler heet, fluit om een leguaan te bedwelmen. Als dat gebeurt, geeft de Indo het dier een zachte klap met een stok, waarna het dood is.

Bake vraagt aan Si-Bengkok om de volgende avond bij hem te komen fluiten, maar Si-Bengkok komt niet. Bake vraagt dan aan Indo waarom Si-Bangkok niet gekomen is. Deze zegt dat je een inlander moet dwingen om iets voor een buitenlander (waarmee hier dus de Nederlanders bedoeld worden) te doen. Ook zegt hij dat inlanders eigenlijk in hun hart allemaal dieven zijn.

Gestuurd door de Indo komt hij later wel, maar is erg schuw, Bake stuurt hem dan maar weer weg met het beloofde dubbeltje. ‘s Avonds keert de jongen steeds weer terug, en wordt steeds minder schuw. Hij vertelt Bake van alles over de inlandse gewoonten, zoals rijstoogst en oogstfeesten. Ook vertelt Si-Bengkok hem van alles over Allah, en andere goden en godinnen. Si-Bengkok heeft geld nodig en vraagt daarom aan Bake om een voorschot omdat hij niet in zijn levensonderhoud kan voorzien.

Na een tijdje komen de onderdelen van de nieuwe machine aan en wordt Bake helemaal door dat werk in beslag genomen. Hij kan veel geld verdienen als de komende campagne goed gaat. Maar de resultaten vallen tegen. Bake zoekt naar de oorzaak maar vindt hem niet. Dan krijgt hij een tip van de Indo dat hij een medewerker van de fabriek eens in de gaten moet houden.

Hij vergeet Si-Bengkok helemaal en ook de belofte om hem een voorschot te geven. Als Bake erachter komt dat degene, die Indo had getipt, telkens met de machine knoeit, schopt Bake hem helemaal in elkaar. De inlander had de stroomtoevoer gesaboteerd door hem bijna af te sluiten.

Nu het met de machine goed gaat is Bake tevreden. Maar verhalen doen de ronde dat er buffels zijn gestolen. Bake vertrouwd de inlanders niet, want de Indo had gewaarschuwd dat inlanders in hun hart allemaal dieven zijn. Er worden zes buffels gestolen. De volgende week wordt er alarm geslagen als er nog eens drie buffels gestolen worden. Bake gaat met de Indo achter de dieven aan. Na een tijd gereden te hebben komen ze de dieven op het spoor en Bake is degene die het schot lost. Als hij dichterbij komt zien ze dat Bake Si-Bengkok heeft neer geschoten. Si-Bengkok had met zijn fluit de buffels betoverd en de andere inlanders hadden ze op de wagens getild. Bake vroeg aan hem waarom hij dat gedaan had, en hij antwoordde: „Ik ben een al-te-arm mensch... ”. Si-Bengkok is ernstig gewond geraakt en sterft op de kar waarmee hij naar het dorp wordt gebracht, zijn hoofd in de schoot van Bake. Bake vindt dit zo erg. Nu beseft hij pas hoe egoïstisch hij eigenlijk bezig was en dat hij Si-Bengkok helemaal vergeten had, ook het voorschot dat hij aan de jongen had beloofd.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-orpheus-in-de-dessa-door-augusta-de-wit-57614 

 

Personages

Bake: man die werkt voor zijn fabriek.

Si-Bengkok: inlandse jongen die mooi op zijn fluit kan spelen.

Indo: half-Indonesisch en half-Nederlands. Helpt Bake met zijn fabriek door te boekhouden. 

 

Conflictmodel

Bake is in conflict met natuur-materialisme. Hij geeft alleen maar om geld. 

 

De wijze van vertellen

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller. Gebeurtenissen vanuit Bake bekeken.

 

Tijd

Koloniale tijd van Nederland.

 

Plaats

Het verhaal speelt zich af op het eiland Jave, Indonesië toen nog een kolonie van Nederland.

 

Omstandigheden

Si-Bengkok gaat dood.

Bake voelt zich schuldig over zijn beslissingen.

 

Chronologie

Chronologisch verteld zonder flashbacks of -forwards.

 

Motieven

Fluitspelen van Si-Bengkok

Materialisme van Bake

 

Stijl schrijver

Erg beeldend met lange zinnen.